الگوی شمایل نگاری شیعی با تکیه بر بررسی شمایل نگارانه نسخه خاوران نامه فرهاد نقاش

Authors

نجمه تدین نجف آبادی

najmeh tadayon

abstract

شمایل، انگارهای تصویری است که به بازنمایی متکثر یک متن میپردازد، معمولا از یک متن دینی سخن میگوید و به تصویرگری روایتها و شخصیتهای دینی میپردازد. شمایلنگاری در ایران اسلامی، از دوره مغول آغاز میشود و اختصاص به هنر شیعی یا سایر فرقههای دین اسلام ندارد. نخستین کتابی که به طور اختصاصی به شمایلنگاری شیعی میپردازد، خاوراننامه ابنحسام خوسفی است که فرهاد نگارگری آن را به عهده داشته است و شمایل امیرالمومنین (ع) را به تصویر کشیده است. این مقاله به بررسی شمایلشناسانه نگارههای نسخه (با تکیه بر الگوی سهگانه شمایلشناسی پانفسکی میپردازد و آنها را در سه الگوی شمایلی دستهبندی میکند: الگوی شماره یک تاکید بر نشانههای پهلوانی دارد. اندامی عضلانی و شانههایی ستبر از نشانههای این الگو است. الگوی شماره دو تاکید بر نشانههای زیباشناسه پیکر و تصویر او به صورت انسانی آرمانی و آن جهانی. پژوهش پیشرو، الگوی شماره سه را به عنوان الگوی تصویری شمایل- نگاری شیعی معرفی میکند. قراردادهای شمایلنگاری این الگو در تصاویر دوره قاجار و پس از آن نقاشیهای قهوهخانه، قابل بازشناسی است، مواردی که امروزه صورت ثابت و شناخته شده شمایلنگاری شیعی را به خود اختصاص دادهاند و برگرفته از خاوران نامهاند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نقد و تحلیل نگاره‏های خاوران نامه با تأکید بر شمایل امام علی (ع)

خاوران‏نامه‏ی ابن حسام خوسفی که یک منظومه‏ی حماسی- دینی است، در اواخر قرن نهم هجری قمری توسط فرهاد -نقاش شیرازی- و چند تن از شاگردانش به تصویر درآمده است. نگاره‌های این کتاب متعلق به مکتب شیراز دوره ترکمانان است و با وجود نگاره‌های بسیار ساده و بی‌پیرایه، نکاتی فنی و دقیق در رنگ‌بندی و نگارگری آن رعایت شده که این موضوع موجب شده است تصاویر این کتاب، بدیع و دارای ارزش هنری باشد. در این مقاله پس ا...

full text

بررسی سبک شناختی هنر شمایل نگاری بیزانسی

هنر شمایل نگاری بیزانسی، به عنوان یکی از مهمترین صور هنری منتج از دین مسیحیت، که البته هنری مقدس نیز محسوب می گردد، در تمامی دوران هزار ساله استقرار امپراطوری روم شرقی - به جز دوره صدساله نفاق شمایل شکنی- همواره از جایگاه و اهمیت ویژه ای در جامعه بیزانسی برخوردار بوده است. به طوری که باید آن را آیینه ای تمام نما از اندیشه و تفکر حاکم بر مسیحیت ارتودوکس، که دین رسمی این امپراطوری محسوب می ش...

full text

بررسی صحنه های نبرد حضرت علی(ع) در نگاره های خاوران نامه(نسخه فرهاد نقاش)

ابن حسام خوسفی حماسه دینی خاوران نامه را به تقلید از شاهنامه در سده ی نهم(ه.ق) سرود. موضوع این منظومه، بیشتر دلاوری های حضرت علی(ع) در نبردهای تاریخی و افسانه ای با پادشاهان بت پرست و موجودات عجیب در سرزمین خیالی خاوران است. این منظومه برای اولین بار، شش سال پس از مرگ شاعر توسط فرهاد، نقاش شیرازی به تصویر درآمده است. نگاره های این نسخه متعلق به مکتب شیراز دوره ی ترکمانی می باشد و هم اکنون 115 ن...

15 صفحه اول

تفسیر شمایل نگارانه صحنه های شکار در ظروف فلزی ساسانی

آثار هنری به جا مانده از دوره ساسانی به دلیل وقایع سیاسی، دینی، و اقتصادی این دوره اهمیت ویژه‌ای دارند، به همین دلیل تفسیر این آثار به ما کمک می‌کنند تا هر چه بیشتر با رمز و رازهای نهفته این دوره آشنا شویم. این دوره را می‌توان دوره اوج هنری ایران پیش از اسلام دانست که در آن شاخه‌های هنری پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. از مهم‌ترین این شاخه‌ها فلزکاری است و بخش عمده‌ای از آثار فلزی این دوره بشقاب‌ه...

full text

بررسی سبک شناختی هنر شمایل نگاری بیزانسی

هنر شمایل نگاری بیزانسی، به عنوان یکی از مهمترین صور هنری منتج از دین مسیحیت، که البته هنری مقدس نیز محسوب می گردد، در تمامی دوران هزار ساله استقرار امپراطوری روم شرقی - به جز دوره صدساله نفاق شمایل شکنی- همواره از جایگاه و اهمیت ویژه ای در جامعه بیزانسی برخوردار بوده است. به طوری که باید آن را آیینه ای تمام نما از اندیشه و تفکر حاکم بر مسیحیت ارتودوکس، که دین رسمی این امپراطوری محسوب می شد، دا...

full text

شمایل نگاریِ دینی در هنر بودایی (شمایل شناسی اَوَلوکیتشوره)

شمایل­نگاری دینی، فصلی از هنر قدسی است و برای سنت­های دینی از ارزش­های تعلیمی، تبلیغی، آیینی و تجربی بالایی برخوردار است. این شاخۀ هنری در بودیسم مهایانه جایگاه و اهمیتِ ارجمندی داشته و مخصوصاً در نگارگری بودی­ستوه­ها به­خوبی متجلی است. پژوهش حاضر به روش اسنادی و اساساً با هدف نشان دادن شمه­ای از تبلور قداست در هنر بودایی انجام گرفته است و یافته­های آن نشان می­دهد که گرچه بودیسم سنتی به دلیل فقدان...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
ماهنامه شباک (شبکه اطلاعات کنفرانس های کشور)

جلد ۲، شماره ۳، صفحات ۷-۱۹

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023